LÃO QUAN THẢO
Tên khoa học và tên khác: Geranium nepalense Sweet – họ Geraniaceae (Mỏ hạc); có tên khác là Thạch nam
Phân bố: Tại Việt Nam, cây có ở Lào Cai, Hà Giang, Vĩnh Phúc, Kon Tum. Ngoài ra cây có ở Ấn Độ, Nepal, Butan, Trung Quốc.
Đặc điểm thực vật
Loại cây này phát triển mạnh trong môi trường có độ ẩm dồi dào và có ánh nắng trực tiếp hoặc bóng râm một phần, khiến nó thích hợp để trồng quanh năm ở vùng khí hậu ôn đới. Thân cây có hình dạng hơi hình chữ nhật, ban đầu mọc thẳng trước khi đứng thẳng và phát triển nhiều nhánh được trang trí bằng những sợi lông trắng mềm mại. Các lá xếp thành từng cặp dọc theo thân, có lông xù ở mép, gốc hình trái tim, đầu nhọn. Có thể tìm thấy một số lông ngắn, mềm ở hai bên, trong khi mặt trên của lá có màu xanh đậm còn mặt dưới nhạt màu và được bao phủ bởi lông mịn. Những chiếc lá có kết cấu mờ đục và hòa quyện với màu nâu sẫm. Ngoài ra, cuống lá có chiều dài từ 6 đến 11 cm và những lá trên cùng có thể có cuống ngắn hoặc không cuống.
Cụm hoa phát triển ở né lá, thường có hai hoa; Hoa màu hồng nhạt, có năm lá đài và bề ngoài có lông; Hoa có một cánh, đầu tiên, hơi lồi lên; Nhị hoa có 10, được sắp xếp thành hai hàng. Quả hình cầu và có một cái mỏ dài, có lông. Khi chín, quả chia thành 5 phần đặc biệt, phần dưới cuộn lại, hạt hình cầu, màu nâu đậm.
Hàng năm, cây lão quna thảo đều ra hoa và kết trái. Sau khi trưởng thành hoàn toàn, quả sẽ tự nhiên tách thành hai nửa, tạo điều kiện cho hạt phát tán. Những cây tiếng phổ thông già có biểu hiện suy giảm dần dần trong mùa đông, chỉ để trải qua một đợt tăng trưởng mới vào mùa xuân năm sau.
Thu hái và chế biến
Hoa cực thơm, cả cây có mùi salixylat metyl, vò lá nhiều sẽ có mùi đậm hơn. Để lâu mùi dịu mát hơn. Thường hái lá đem phơi khô để nấu nước uống. Có thể dùng lá và vỏ để chưng cất tinh dầu. Tuy nhiên ở Việt Nam ta cần chú ý hơn.
Thành phần hóa học
Các bộ phận của cây lão quan thảo kể cả lá và vỏ đều chứa tinh dầu nhiều hơn nước với hiệu suất 0,6-1,25%. Tinh dầu chứa alcol, ceton, ester và đặc biệt là methyl salicylat với hàm lượng cao, một hoạt chất có khả năng sát trùng, kích thích, giảm đau, trị thấp khớp, đau lưng, đau cột sống, tay chân nhức mỏi.
Tác dụng dược lý
Chống oxy hóa: Các đặc tính chống oxy hóa của tinh dầu và chiết xuất metanol của lão quan thảo được đo bằng cách sử dụng các hoạt động khử gốc và khử gốc DPPH.
Kháng khuẩn: Hoạt tính kháng khuẩn đã được quan sát thấy với dầu lão quan thảo chống lại các chủng gây bệnh gram dương và gram âm.
Giảm đau, chống trầm cảm: Kết quả nghiên cứu cho thấy dịch chiết vỏ thân lão quan thảo sở hữu hoạt động giảm đau và hoạt động chống trầm cảm.
Công dụng Theo đông y
Tính vị: vị đắng, cay, tính bình.
Công năng: trừ phong thấp, giải độc, thông huyết mạch, cường thận, chỉ lỵ, thanh nhiệt giải độc.
Công dụng: Chữa tiêu chảy, kiết lỵ lâu ngày. Chữa thấp khớp, bại liệt co rút, gân xương đau nhức.
Với nhiều tác dụng hữu ích của cây lão quan thảo nên có nhiều sản phẩm trên thị trường bào chế từ bài thuốc có thành phần là vị thuốc lão quan thảo này. Trong đó sản phẩm có công hiệu tốt, được nhiều người quan tâm là VÂN NAM BẠCH DƯỢC. Thông tin chi tiết sản phẩm xem tại đây.