Một chế độ dinh dưỡng tốt và hợp lý sẽ đảm bảo sự phát triển khỏe mạnh cả về thể lực và trí lực của con người. Tuy nhiên, muốn có chế độ dinh dưỡng hợp lý, bạn cần phải có những hiểu biết cơ bản về nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể, giá trị dinh dưỡng của các nhóm thức ăn…để xây dựng một khẩu phần ăn cân đối cho cơ thể
- Thế nào là bữa ăn đầy đủ dinh dưỡng và hài hòa khẩu vị ?
Ăn uống đóng vai trò không thể thiếu trong cuộc sống của con người. Dinh dưỡng là yếu tố quyết định sức khỏe và tuổi thọ. Theo các chuyên gia, bữa ăn được xem là cân đối dinh dưỡng và hài hòa khẩu vị là bữa ăn trong đó có các chất dinh dưỡng cân đối hợp lý. Khẩu phần năng lượng từ chất bột chiếm 65 – 70%, chất đạm là 12- 14%, chất béo là 18 – 20%. Theo đó thực phẩm của bữa ăn cung cấp đầy đủ năng lượng, đủ chất đạm, chất béo, chất khoáng, vitamin và đủ nước cho cơ thể. Trong khẩu phần có chất sinh năng lượng là chất bột, đạm và béo. Rau và hoa quả cung cấp các vitamin, chất khoáng và xơ. Nhu cầu năng lượng và các chất dinh dưỡng thay đổi theo tuổi, giới và tình trạng sinh lý.
Để dễ nhớ có thể tính nhu cầu năng lượng trung bình như sau
+ Người lớn:50 kcal/kg trọng lượng cơ thể/ngày
+ Trẻ em: 100 kcal/kg trọng lượng cơ thể/ngày
Bên cạnh sự cân đối về các chất sinh năng lượng còn phải bảo đảm cân đối về nguồn thức ăn động vật và thực vật. Trong thành phần chất đạm thì đạm động vật chiếm 35 – 40% và có đủ các acid amin cần thiết ở tỷ lệ cân đối. Chất béo nguồn thực vật là 40 – 50%, còn chất béo động vật chiếm 50 – 60% so với tổng số chất béo. Bởi vậy không chỉ ăn thịt, cá mà còn ăn đậu phụ, vừng, lạc, rau và hoa quả.
- Bữa ăn cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể
Để bữa ăn cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể, bạn cần phối hợp nhiều loại thực phẩm từ 4 nhóm thức ăn chính (chất bột, đường, chất đạm, chất béo, nhiều vitamin, muối khoáng và xơ) và thay đổi món thường xuyên sẽ bảo đảm khẩu phần ăn cân đối và đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể. Nhóm lương thực gồm gạo, ngô, khoai, sắn, mỳ… là nguồn cung cấp năng lượng chủ yếu. Nhóm giàu chất đạm gồm thức ăn nguồn gốc động vật như thịt, cá, trứng, sữa và nguồn thực vật như đậu đỗ. Ngoài ra, trong bữa ăn cần có nhóm giàu chất béo và nhóm rau quả.
5 nhóm thực phẩm dinh dưỡng tốt cho sức khỏe cần thiết cho bữa ăn hàng ngày
Thói quen ăn uống đủ chất dinh dưỡng là nền tảng vững chắc cho sức khỏe và sự phát triển của thể chất cũng như tinh thần của mỗi người. Chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ bảo vệ cơ thể khỏi bệnh tật, nhiễm khuẩn, phát triển cân bằng
Để có một chế độ ăn hợp lý bạn đừng quên 5 nhóm thực phẩm cần thiết phải có trong các bữa ăn hàng ngày.
– Hoa quả và rau xanh
Chúng sẽ giúp cho bữa ăn thêm phong phú, có nhiều chất và có thể ăn hàng ngày, chúng tốt cho việc lựa chọn 1 bữa ăn nhanh. Bạn nên ăn ít nhất khoảng 5 loại hoa quả và rau mỗi ngày. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra và gợi ý có thể chế độ ăn như vậy giúp bảo vệ bạn tránh khỏi bệnh ung thư, béo phì và một số bệnh viêm mãn tính và đặc biệt là bệnh tim mạch. Bởi vì chúng có chứa hàm lượng dinh dưỡng thiên nhiên và nhiều vitamin tốt cho cơ thể.
– Bánh mì, ngũ cốc, khoai tây và mì ống
Nhóm thức ăn này chiếm 1/3 khẩu phần ăn của bạn trong bữa ăn hàng ngày và chúng chứa nhiều tinh bột cung cấp nguồn năng lượng cho cơ thể. Khi chọn thực phẩm ở nhóm này thì nên nhớ những thực phẩm chưa qua sơ chế thì sẽ chứa nhiều chất dinh dưỡng hơn những thực phẩm đã được sơ chế.
– Sữa và các sản phẩm bơ sữa
Sữa và các sản phẩm bơ sữa cung cấp nhiều chất béo, vitamin cho cơ thể. Nếu uống một cốc sữa vào bữa sáng sẽ là sự lựa chọn tốt nhất. Nên tránh dùng lượng bơ, sữa cho phép trong một ngày, vì chúng có thể khiến bạn thừa chất hoặc mắc phải một số bệnh nhiễm đường.
– Thịt, trứng, cá và đậu
Đây là nhóm thực phẩm đặc biệt không thể thiếu của cơ thể con người. Hàng ngày, bạn nên thay đổi bữa ăn bởi thịt, cá, trứng và đậu. Đây là nhóm thực phẩm cung cấp protein chính cho cơ thể, giúp cho quá trình trao đổi chất của cơ thể thực hiện tốt.
– Thức ăn và đồ uống chứa hàm lượng đường và mỡ cao
Nhóm thức ăn này chỉ nên dùng một lượng ít mỗi ngày, mặc dù chúng không thể thiếu cho cơ thể nhưng nếu sử dụng quá nhiều thì sẽ gây ra nhiều bệnh nguy hiểm như: béo phì, máu nhiễm mỡ…
Bữa ăn hằng ngày rất quan trọng đối với sức khỏe mỗi con người. Vì vậy bữa ăn của bạn cần đủ chất dinh dưỡng và cân đối. Đa dạng hóa bữa ăn, phối hợp thực phẩm nguồn động vật và nguồn thực vật sẽ rất tốt cho sức khỏe của bạn.
- Xây dựng khẩu phần ăn hợp lý
– Nguyên tắc xây dựng khẩu phần ăn
– Cung cấp đủ năng lượng : phụ thuộc vào tuổi, giới, tình trạng sinh lý, bệnh lý và hoạt động thể lực hàng ngày
– Đủ 4 nhóm thực phẩm: Nhóm chất đường bột, nhóm chất đạm, nhóm chất béo, nhóm vitamin và khoáng chất
– Đảm bảo tính cân đối giữa các chất dinh dưỡng: Thông thường, ở trẻ lớn và người trưởng thành các bữa ăn trong ngày chia làm 3 lần với tỷ lệ năng lượng 30:35:35% hoặc 25:40:35%. Ở trẻ em nhỏ các bữa ăn được chia tùy theo từng lứa tuổi.
– Đa dạng hóa thực đơn: Dựa vào 4 nhóm thức ăn cần phối hợp đa dạng nhiều loại thực phẩm để xây dựng thực đơn, nên có 4 -5 món cho mỗi bữa: cơm, món mặn, món xào, canh, tráng miệng
– Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm: Chọn thực phẩm tươi sạch, an toàn. Ngâm kỹ, rửa sạch, gọt vỏ trước khi dung. Ăn ngay sau khi vừa nấu xong. Che đậy, bảo quản thức ăn đã nấu chin. Nấu lại thức ăn cũ trước khi sử dụng. Không để lẫn thức ăn và dùng chung dụng cụ khi chế biến thức ăn sống và chín. Rửa tay sạch trước khi chế biến. Giữ sạch sẽ vệ sinh dụng cụ và nơi chế biến. Không dùng thực phẩm ôi thiu, mốc, quá hạn, bị nhiễm bẩn. Sử dụng nguồn nước sạch để chế biến thức ăn.